ILUSTROWANY WZORZEC RASY (ASCA)
Komentarz i ilustracje: Shelly Hollen
Fotografie: Mike Arnett
Celem tej strony jest pomoc w lepszym zrozumieniu wzorca rasy owczarek australijski Klubu Owczarka Australijskiego w Ameryce (ASCA). Każdy, kto jest zaangażowany w kynologię, czy to sędzia, wystawca czy hodowca, powinien umieć ocenić prawidłową budowę i typ i to, w jaki sposób wiążą się one z możliwościami ich psa do wykonywania funkcji, dla której został wyhodowany.
Pierwotnym zadaniem owczarka australijskiego jest funkcja psa pasterskiego, zdolnego podejmować różnorodne, użytkowe zadania na ranczu – od przeprowadzania zwierząt na dużych obszarach, po bliską pracę w zagrodzie, co wymaga wytrzymałości, jak również szybkiej jak błyskawica zwinności. Te same cechy służą rasie w innych dziedzinach, takich jak agility, ratownictwo, frisbee czy flyball. Prawidłowa budowa jest tak samo pożądana u towarzysza rodziny, jak u najlepszego psa ranczerskiego czy zdobywcy nagród na wystawach. Mam nadzieję, że ta strona będzie mogła dać coś cennego właścicielowi, hodowcy, wystawcy i sędziemu tej rasy.
Shelly Hollen – Breeder Judge (Sędzia-hodowca)
WRAŻENIE OGÓLNE: Owczarek australijski jest psem o harmonijnej budowie, umiarkowanej wielkości i kości. Jest uważny i żywy, wykazuje siłę i wytrzymałość połączoną z niezwykłą zwinnością. Lekko dłuższy niż wyższy, posiada szatę o umiarkowanej długości i grubości o umaszczeniu, które zapewnia różnorodność i indywidualność każdego osobnika. Charakterystyczną cechą jest jego naturalnie krótki lub obcięty ogon. U samców i suk wyraźne jest piętno płci.
Owczarek australijski powinien sprawiać wrażenie zwinnego, czujnego, zrównoważonego zwierzęcia, zarówno podczas spoczynku, jak i w ruchu. Pies powinien być lekko dłuższy niż wyższy, z harmonijnie rozwiniętą przednią partią ciała w stosunku do tylnej. Powinien być solidnie zbudowany bez sprawiania wrażenia ociężałości, niezgrabności, ani też nie powinien wydawać się delikatny lub zbyt dystyngowany. Płeć powinna być wyraźna. Ważnym wskaźnikiem typu jest naturalnie (krótki) lub kopiowany ogon.
We wszystkich aspektach tej rasy został położony silny nacisk na wrażenie umiarkowania i harmonii. Samo przeznaczenie owczarka australijskiego jako pracującego psa pasterskiego wymaga od niego szybkich reakcji, zwinności i wytrzymałości.
CHARAKTER: Owczarek australijski jest inteligentnym, przede wszystkim pracującym psem o silnych instynktach pasterskich i stróżujących. Jest wyjątkowym towarzyszem. Jest wszechstronny i podatny na szkolenie a powierzone mu zadania wykonuje we wspaniałym stylu i z entuzjazmem. Zachowuje rezerwę wobec obcych, ale nie jest lękliwy. Choć jest agresywny i autorytatywny jako pies pracujący, złośliwość wobec ludzi i zwierząt jest nie do przyjęcia.
Owczarek australijski został wyhodowany do wszechstronnej pracy na farmach i ranczach w Stanach Zjednoczonych. Potrzebny był pies, który umie poradzić sobie z różnorodnymi zwierzętami zarówno na otwartej przestrzeni, jak i w zagrodzie. Potrzebny był także pies, który potrafił w razie potrzeby bronić swojej rodziny i zwierząt. To pochodzenie rasy powinno być zawsze brane pod uwagę. Ta rasa została stworzona jako pracujący pies pasterski.
Owczarek australijski powinien być spokojny i pewny siebie, ale może utrzymywać dystans przy pierwszych spotkaniach z obcymi i rezerwę w nowych sytuacjach. Pies zachowujący rezerwę może zachowywać się stoicko, nie okazując emocji ani nawiązania kontaktu przy pierwszym spotkaniu. Nie powinno to być mylone ze strachem lub lękliwością. Cofanie się przed ludźmi, nowymi obiektami lub łatwe przestraszanie się codziennym ruchem, hałasami i sytuacjami to oznaki lękliwości. Jakiekolwiek okazanie nieuzasadnionej agresji nie powinno być tolerowane.
GŁOWA: Głowa o czystych liniach, mocna, sucha i proporcjonalna do reszty ciała. Mózgoczaszka jest płaska lub lekko zaokrąglona, jej długość i szerokość są równe i tej samej długości jest kufa, która powinna być w harmonii i proporcjonalna do reszty głowy. Kufa zwęża się lekko w kierunku zaokrąglonego końca. Stop jest umiarkowany, ale dobrze zaznaczony.
Głowa musi być umiarkowana i zharmonizowana z innymi częściami ciała psa, lecz wystarczająco mocna by uchronić psa przed urazem podczas pracy pasterskiej. Nie powinna być ciężka lub szpiczasta. Płeć psa powinna być wyraźnie rozpoznawalna, kiedy spojrzy się na jego głowę.
Przy pomiarach, szerokość i długość mózgoczaszki powinny być w przybliżeniu równe długości kufy.
Główne partie głowy powinny płynnie przechodzić w jedną drugą, bez gwałtownych uskoków (stopów) lub dużych kątów. Linie czaszki powinny być w stosunku do siebie lekko skośne. Taka budowa obniża ryzyko urazu w przypadku, gdyby kopyto zawadziło o czaszkę przy pracy w bliskim kontakcie.
Wierzch mózgoczaszki pomiędzy uszami jest płaski do lekko wysklepionego.
Mózgoczaszka płynnie łączy się z kufą poprzez umiarkowany, lecz wyraźny stop. „Twarz” jest dobrze wypełniona pod oczami i zwęża się stopniowo aby utworzyć średnio długą kufę w kształcie skośnego klina.
Żuchwa powinna być dobrze rozwinięta, nie będąc równocześnie „kwadratowa”.
Skóra na głowie powinna ściśle przylegać, bez żadnych oznak luźnych fafli, opadających powiek lub zmarszczek na policzkach i kufie. Wargi owczarka australijskiego powinny być ciasno przylegające i suche, bez przesadnej obwisłości w kącikach czy wiszących fafli z przodu pyska. Wyraźnie mokry (zaśliniony czy limfatyczny?) pysk będący wynikiem luźnych warg jest niepożądany.
ZĘBY: Pełen zestaw mocnych, białych zębów spotyka się w zgryzie nożycowym. Zgryz cęgowy jest wadą. Zęby złamane lub brakujące w wyniku wypadku nie są karane.
WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: Przodozgryz; tyłozgryz większy niż 1/8 cala (ok. 3 mm).
|
Prawidłowy zgryz nożycowy – siekacze |
Zgryz nożycowy – kły |
Zgryz nożycowy – przedtrzonowce |
Owczarek australijski powinien mieć czterdzieści dwa (42) mocne, funkcjonalne zęby, spotykające się w zgryzie nożycowym.
W zgryzie nożycowym dolne siekacze powinny zamykać się tuż za górnymi siekaczami. Zgryz nożycowy jest idealny dla owczarka australijskiego, ponieważ sprawia, że zęby najmniej się zużywają, zapewnia największe wsparcie i umożliwia prawidłowy szczypiący chwyt przy podgryzaniu zwierząt.
Zgryz cęgowy jest akceptowany, ponieważ nadal jest funkcjonalny, jednak uznany jest za wadliwy, ponieważ zapewnia słabsze wsparcie pod względem budowy a siekacze podlegają większemu zużyciu.
Układ zębów najlepiej ocenić patrząc na wzajemne ustawienie kłów i przedtrzonowców, jak również siekaczy. W prawdziwym zgryzie nożycowym dolne kły powinny znajdować się dokładnie pomiędzy górnymi zewnętrznymi siekaczami a górnymi kłami, nie dotykając jednak jednych ani drugich. Czubki koron przedtrzonowców powinny spotykać się jak zęby piły, tak, że czubki dolnych przedtrzonowców celują w przestrzenie pomiędzy górnymi przedtrzonowcami.
Rozważny sędzia, oceniając zgryz, sprawdzi wszystkie obszary zgryzu, nie tylko wzajemne ułożenie siekaczy.
Jest to aktywna, pracująca rasa i zęby są narażone na złamania. Pies ze złamanymi lub brakującymi w wyniku wypadku zębami nigdy nie powinien być za to niżej oceniany. Trzeba to odróżnić od zębów brakujących z powodów genetycznych.
Większość genetycznie brakujących zębów u owczarka australijskiego stanowić będą przedtrzonowce, choć od czasu do czasu trafi się brak trzonowca czy siekacza. Genetyczne braki zębowe osłabiają całkowitą budowę szczęki i narażają pysk na urazy. Im więcej brakujących zębów, tym słabsza całkowita budowa szczęki. Idealny owczarek australijski ma wszystkie zęby. Ocena braków zębowych powinna zależeć od wielkości tych braków.
OCZY: Bardzo wyraziste, wyrażające uwagę i inteligencję. Bystre, w kształcie migdała, średniej wielkości, osadzone nieco skośnie, ani nie wyłupiaste, ani zapadnięte, o źrenicach ciemnych, dobrze odgraniczonych i idealnie umiejscowionych. Kolor brązowy, niebieski, bursztynowy, lub dowolna ich wariacja lub kombinacja, w tym oczy nakrapiane lub marmurkowe.
|
Prawidłowe oko w kształcie migdała |
Nieprawidłowe okrągłe oko |
Nieprawidłowa źrenica (Iris coloboma) |
Oczy owczarka australijskiego powinny mieć kształt migdałowy i być skośnie osadzone. Taki kształt i osadzenie zapewnia lepszą ochronę i sprawia, że oczy są mniej narażone na urazy.
Okrągłe, wyłupiaste oczy są o wiele bardziej narażone na uszkodzenia podczas zwykłych zajęć dnia codziennego i dlatego powinny być traktowane jako wadliwe. Poza tym odbiegają one od wyrazu rasy, nadając psu przestraszony wyraz zamiast wyrazu pełnego uwagi.
Kolor oka nie ma znaczenia u owczarka australijskiego, czemu rasa zawdzięcza dużą różnorodność kolorów oczu, co nadaje indywidualności każdemu osobnikowi. Oczy niebieskie, brązowe, bursztynowe, różnokolorowe (każde w innym kolorze), marmurkowe lub połowicznie różnokolorowe są akceptowane na równi.
Warto zauważyć, że kolor oczu wpływa na wyraz i może dawać złudne wrażenie różnych kształtów oka. Oczy niebieskie i jasnobursztynowe mogą wydawać się bardziej okrągłe, ponieważ dość wyraźna jest w nich cała tęczówka, dlatego też powinno się włożyć trochę więcej wysiłku w ocenę faktycznego kształtu oka, kiedy patrzy się na oczy o jasnym kolorze.
Specjalna uwaga została poświęcona umiejscowieniu i kształtowi źrenicy, ze względu na występującą już od dawna u tej rasy, zwłaszcza u marmurków, wadę zwaną iris coloboma.
Iris coloboma ma często postać wyszczerbionej lub brakującej części tęczówki. Jeśli występuje w pobliżu źrenicy, nadaje jej kształt dziurki od klucza lub wydłużony. Idealnie okrągła, umieszczona pośrodku źrenica jest jedyną dopuszczalną.
USZY: Osadzone wysoko po bokach głowy, trójkątne i lekko zaokrąglone na końcach, średnio duże, długość ucha mierzy się w ten sposób, że jego koniec powinien sięgać mniej więcej do wewnętrznego kącika oka (po tej samej stronie głowy – przyp. tłum.). Uszy, przy pełnej uwadze, załamują się lekko do przodu na wysokości od 1/4 do 1/2 powyżej podstawy. Uszy stojące i uszy jak u gończych (mocno obwisłe – przyp. tłum.) stanowią poważne wady.
|
Prawidłowe ucho: Ucho (małżowina) jest uniesione nad podstawą i załamane do przodu |
Prawidłowe ucho: Ucho, które zagina się do środka wzdłuż tylnej połowy małżowiny, |
Uszy powinny być średniej wielkości, trójkątne w kształcie i osadzone wysoko po bokach czaszki.
Podstawa małżowiny usznej powinna zaczynać się nieco powyżej poziomu oczu. Ucho powinno być nieco uniesione nad podstawą, aby umożliwić wentylację, a równocześnie załamywać się na tyle, by zapewnić ochronę przed ciałami obcymi. Prawidłowej wielkości małżowina powinna sięgać do wewnętrznego kącika bliższego oka.
Żaden z różnych, prawidłowych sposobów trzymania uszu nie powinien być preferowany!
Uszy stojące i podobne do uszu psów gończych stanowią poważne wady, ponieważ odbiegają od typu rasy i są narażone na problemy zdrowotne. Ciężkie, obwisłe ucho utrzymuje w środku wilgoć, brud i gorzej wpuszcza dźwięki, natomiast ucho stojące umożliwia kurzowi wpadanie do kanału podczas, gdy pies pracuje.
Za nieprawidłowe noszenie uszu nie ma dyskwalifikacji, ponieważ nie mają one znaczącego wpływu na najważniejszy aspekt rasy, czyli zdolność do pracy przy zwierzętach.
SZYJA i TUŁÓW: Szyja jest mocna, sucha i w proporcji do reszty ciała. Jest średnio długa i lekko wysklepiona od góry, dobrze osadzona na ramionach. Tułów jest mocny i umięśniony. Linia górna wydaje się pozioma, gdy pies stoi w naturalnej postawie „kwadrata” (łapy równo rozmieszczone pod ciałem – przyp. tłum.). Klatka piersiowa jest głęboka i mocna o dobrze wysklepionych żebrach. Lędźwie są mocne i szerokie, gdy patrzy się na nie z góry. Linia dolna jest umiarkowanie podkasana. Zad jest umiarkowanie opadający, idealne nachylenie wynosi 30 stopni od linii poziomej. Ogon jest prosty, nie przekracza 4 cali (ok. 11 cm), naturalnie krótki lub obcięty.
|
Suczy typ budowy |
Samczy typ budowy |
Szyja powinna być dobrze umięśniona, nie będąc równocześnie gruba i „prostacka”. Jest ona umiarkowanej długości, lekko wysklepiona na górnej krawędzi. Skóra jest mocna i przylegająca, bez luźnych fałdów lub łałoka (podgardla) wiszącego pod brodą. Łuk szyi może być wyraźniejszy u samców i u psów z bardziej owłosioną szyją.
Głowa i szyja są trzymane nieco z przodu, przed łopatkami, gdy pies stoi i noszone nieco powyżej linii poziomej kiedy pies jest w ruchu.
Prawidłowa długość i osadzenie szyi są określone przez odpowiednie ułożenie i kątowanie łopatek. Spionowane łopatki powodują, że szyja jest krótka i gruba i brak jej elastyczności. Przesadnie długa szyja będzie zaś słaba.
Szyja i kłąb powinny płynnie przechodzić w linię górną. Grzbiet jest poziomy i mocny, ani zapadnięty (łękowaty) ani wysklepiony (karpiowaty). Linia górna powinna być oceniania, kiedy pies stoi w naturalnej postawie „kwadrata” i powinna być nieco krótsza niż linia dolna.
Klatka piersiowa powinna zapewniać wystarczająco dużą głębokość i szerokość, aby wygodnie pomieścić narządy wewnętrzne i umożliwiać prawidłowe powiększanie się płuc podczas wysiłku. Najgłębsza część klatki piersiowej powinna znajdować się tuż za przednimi nogami i powinna sięgać do łokci. Od najniższego punktu linia dolna powinna stopniowo unosić się tworząc umiarkowane podkasanie przy słabiźnie.
Klatka piersiowa powinna mieć kształt owalny z odpowiednim wysklepieniem żeber, aby zapewnić jak najwięcej miejsca, a równocześnie umożliwiać swobodny ruch wzdłuż swoich boków.
Płytka klatka piersiowa umożliwia łokciom ześlizgiwanie się w kierunku ciała, co powoduje, że cała przednia kończyna porusza się zbyt blisko i w efekcie zakłóca prawidłowy ruch do przodu.
Beczkowata lub okrągła klatka piersiowa przeszkadza w swobodnym ruchu, zmuszając łokcie do poruszania się od i wokół tułowia. Spłaszczone (słabo wysklepione) żebra nie zapewniają wystarczającej szerokości klatki piersiowej, potrzebnej dla dobrej pojemności płuc.
Lędźwie powinny być dobrze umięśnione i mocne. Lędźwie są kluczowym punktem grzbietu psa i powinny być zarówno elastyczne jak i mocne.
Zad powinien umiarkowanie opadać począwszy od kości biodrowych aż do guzów kulszowych.
Ogon powinien być naturalnie krótki lub kopiowany i nie może przekraczać czterech cali. Nie powinno być absolutnie żadnych preferencji co do długości przy porównaniu ogonów krótszych niż cztery cale.
KOŃCZYNY PRZEDNIE: Łopatki są długie i płaskie, w kłębie osadzone blisko siebie, w odległości około 2 palców przy naturalnej postawie i są dobrze nachylone do tyłu, pod kątem około 45 stopni do podłoża. Ramię jest zestawione z łopatką w przybliżeniu pod kątem prostym a nogi opadają prosto, prostopadle do podłoża. Staw łokciowy znajduje się w tej samej odległości od podłoża i kłębu. Kończyny są proste i mocne. Śródręcza są krótkie, grube i mocne, ale nadal giętkie, oglądane z boku lekko nachylone do podłoża. Łapy są owalne, zwarte, o zwartych, dobrze wysklepionych palcach. Opuszki są grube i elastyczne; pazury krótkie i mocne. Kciuki mogą być usunięte.
|
Prawidłowy front |
Prawidłowa łopatka |
Owczarek australijski jest po pierwsze i przede wszystkim pracującym psem pasterskim, którego praca wymaga wytrzymałości. Dla zmniejszenia wpływu wstrząsów na stawy i płynnego i wydajnego ruchu, pies potrzebuje dobrze kątowanego frontu.
Łopatki powinny w kłębie znajdować się blisko siebie i dobrze przylegać do klatki piersiowej. Łopatka i ramię powinny tworzyć w przybliżeniu kąt prosty. Aby umożliwić maksymalny wykrok do przodu, długość ramienia powinna być równa lub nieco większa od długości łopatki.
Głębokość tułowia mierzona od kłębu do dołu klatki piersiowej powinna być równa długości nogi mierzonej od podłoża do łokcia.
Przednie nogi powinny być proste, i na całej długości nie wykręcone na zewnątrz ani do środka. Kość nóg powinna być umiarkowana i raczej owalna na przekroju niż okrągła czy spłaszczona.
Śródręcza są krótkie, mocne i lekko nachylone dla zredukowania wstrząsów. Łopatka i śródręcze mają generalnie taki sam kąt nachylenia. Śródręcze zbyt proste lub zbyt długie nie może amortyzować wstrząsów podczas kłusowania po nierównym terenie.
Łapy są zwarte, owalne w kształcie, o dobrze wysklepionych palcach, co jest potrzebne dla dodatkowej amortyzacji wstrząsów.
Usunięcie kciuków jest opcjonalne.
KOŃCZYNY TYLNE: Szerokość tyłu jest w przybliżeniu równa szerokości przodu mierzonej w barkach. Kątowanie miednicy i uda odpowiada kątowaniu łopatki i ramienia i tworzy w przybliżeniu kąt prosty. Podudzia są dobrze zaznaczone, stawy skokowe umiarkowanie kątowane. Śródstopia są krótkie, prostopadłe do podłoża i równoległe do siebie, gdy patrzy się na nie od tyłu. Łapy owalne, zwarte, o zwartych, dobrze wysklepinych palcach. Opuszki są grube i elastyczne; pazury krótkie i mocne. Wilcze pazury są usunięte.
|
Prawidłowy tył |
Prawidłowe kątowanie |
Tylna partia ciała stanowi napęd owczarka australijskiego, powinna więc być silna oraz harmonijnie ukątowana, aby nadać psu ruch do przodu. Tył powienien być mocny i dobrze umięśniony i w przybliżeniu tej samej szerokości co przód w okolicy łopatek.
Miednica i udo tworzą w przybliżeniu kąt prosty, odpowiadający kątowi tworzonemu przez łopatkę i ramię z przodu.
Podudzie powinno być umiarkowanie ukątowane, w taki sposób, że jego kąt jest wyraźnie widoczny, ale nie przesadnie zaznaczony.
Aby ruch był prawidłowy, przednia i tylna partia ciała muszą być ze sobą w równowadze. Choć pożądane jest prawidłowe kątowanie, kątowanie zbalansowane, nawet przesadne lub słabe, jest preferowane w stosunku do braku zbalansowania przodu i tyłu. Niezbalansowane kątowanie przodu i tyłu stanowi wadę, ponieważ zakłóca prawidłowy, swobodny ruch i powoduje szybkie męczenie się psa.
Słabe kątowanie tyłu powoduje sztywną, wahadłową akcję, której brakuje mocnego napędu potrzebnego do swobodnego pchnięcia owczarka australijskiego do przodu. Jest to częsta wada widywana dziś na ringach.
Im większe kątowanie tyłu, tym dalej z tyłu znajdować się będą tylne łapy psa kiedy ten stoi ze śródstopiami prostopadłymi do podłoża. Pies z przesadnym kątowaniem tyłu będzie miał większe problemy z podtrzymaniem swojej masy i będzie wykazywał osłabienie napędu i mocy.
Stawy skokowe wykazują umiarkowane, dobrze zaznaczone wygięcie a śródstopia (części tylnych nóg od stawu skokowego do łapy) są krótkie, proste i prostopadłe do podłoża, gdy ogląda je się z boku lub z tyłu.
Oglądane od tyłu nogi są równoległe do siebie. Tylne łapy nie powinny być ani zwrócone do środka ani na zewnątrz, ale idealnie do przodu. Nogi zbiegające się do środka (postawa krowia) lub wygięte na zewnątrz (postawa beczkowata) są nieprawidłowe i powinny być traktowane jako wady.
Łapy są owalne w kształcie, zwarte, o dobrze wysklepionych palcach, co zapewnia dodatkową amortyzację. Pazury powinny być krótkie.
Wilcze pazury powinny być usunięte.